ПРОРОЧАНСТВА О ПАДУ ЦАРСТВА У СРПСКИМ И БУГАРСКИМ ЕПСКИМ ПЕСМАМА
Апстракт
Пад царства у традицијској култури Срба и Бугара стилизован је као судбоносни догађај, као крај света. Како је царство по средњовековној хришћанској владарској идеологији, сачуваној и у фолклорној култури, у непосредној вези с трансценденцијом, његов крах приказан је и као најaвљен пророчанствима. Отуда ћемо у овом раду кроз поетичко-естетичку анализу српских и бугарских епских песама о паду царства указати на различите облике пророчанстава о пропасти царства, њихово семантичко поље и њима посредоване слике. Тумачећи сижејну и идејну улогу пророчанстава у оквиру тематско-мотивског комплекса о паду царства испитиваћемо и његово метаисторијско, онтолошко усмерење.
Downloads
Референци
Bogišić, Valtazar. (2003). Narodne pjesme iz starijih najviše primorskih zapisa [Folklore songs in the oldest coastal records]. Gornji Milanovac: Lio.
Čajkanović, Veselin. (1994). Rečnik srpskih narodnih verovanja o biljkama [Dictionary of Serbian folk beliefs about plants]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Čajkanović, Veselin. (1994) a. Stara srpska religija i mitologija [Old Serbian religion and mythology]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Čajkanović, Veselin. (1994) b. Studije iz srpske religije i folklora 1925–1942 [Studies in Serbian religion and folklore 1925–1942]. Beograd: SKZ, BIGZ, Prosveta.
Detelić, Mirjana. (1992). Mitski prostor i epika [Mythical space and epic]. Beograd: SANU.
Dimitrova, Tsvetelina. (2015). Siuzhetniiat tip ,padane na tsarstvoʻ i obraza na ,posledniia carʻ v bŭlgarski i srŭbski kulturen kontekst. In Književna istoriјa No 157. 333-346.
Gerbran, Alen, Ševalije, Žan (Eds.). (2013). Rečnik simbola : mitovi, snovi, običaji, postupci, oblici, likovi, boje, brojevi [Symbol dictionary: myths, dreams, customs, actions, forms, characters, colors, numbers]. Novi Sad: Stylos art.
Gurevič, Aron. (1987). Problemi narodne kulture u srednjem veku [Problems of folk culture in the Middle Ages]. Beograd: Grafos.
vanova, Evgeniia. (2006). Padaneto na srŭbskoto i na bŭlgarskoto tsarstvo: iunachestvo i mŭchenichestvo [The fall of Serbian and Bulgarian empire: “iunachestvo” and martyrdom]. In Balkanskite identichnosti v bŭlgarskata kultura [Balkan identities in Bulgarian culture]. URL: https://balkansbg.eu/bg/content/bidentichnosti/475-padaneto-na srabskotoi- nabalgarskoto-tzarstvoyunachestvo-i-machenichestvo.html (accessed August 27, 2018).
Jagić, Vatroslav. (1868). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. In Rad JAZU. Vol. 2. Zagreb: JAZU.
Jovanović, Vojislav. (1997). O lažnoj narodnoj poeziji [About fake folklore poetry]. In Književna istorija [Literary history] No 102. 192-242.
Kachanovskiĭ, Vladimir. (1882). Pamiatniki bolgarskogo narodnogo tvorchestva [Old samples of Bulgarian folklore]. Vol. 1: Sbornik zapadno-bolgarskih pesen so slovarem [The collection of West Bulgarian songs with a dictionary]. Sankt-Peterburg: Tipografiia Imperatorskoĭ Akademii nauk. URL: https://www.prlib.ru/node/363779/source (accessed August 30, 2018).
Karadžić,Vuk S. (1974). Srpske narodne pjesme iz neobjavljenih rukopisa Vuka Stefanovića Karadžića [Serbian folklore songs from unpublished manuscripts of Vuk Stefanovic Karadzic]. Vol. I: Pjesme junačke najstarije [The oldest junaks’ songs]. Beograd: SANU, Naučno dleo.
Karadžić,Vuk S. (1988). Srpske narodne pjesme [Serbian folklore songs]. Vol. II: Sabrana dela Vuka Karadžića [Collected works by Vuk Karadzic]. Beograd: Prosveta.
Kilibarda, Novak. (1974). Bogoljub Petranović kao sakupljač narodnih pesama [Bogoljub Petranovic as a collector of folklore songs]. Beograd: SANU.
Kmetova, Tatjana. (1991). Kosovski boj i Kosovo Polje u bugarskom junačkom epu [Kosovo battle and Kosovo Polje in the Bulgarian heroic epic]. In Kosovski boj u književnom i kulturnom nasleđu [Kosovo struggle in literary and cultural heritage]. Beograd: Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet. 503-510.
Knežević, Saša. (2015). Vukova Pjesnarica u zbirci Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine I Bogoljuba Petranovića [Vuk’s Songbook in the collection of Serbian folk song from Bosnia and Herzegovina and Bogoljub Petranović]. In Prvi svetski rat i srpska književnost. Dva veka od Vukove male prostonarodne slavenosrpske pjesnarice [World War I and Serbian literature. Two centuries since Vuk's little folklore Slavic-Serbian booksongs]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 339-348.
Koleva, Antonina Afanasjeva. (1991). Kosovski junaci u bugarskim narodnim epskim pesmama [Kosovo heroes in Bulgarian folklore epic poems]. In Kosovski boj u književnom i kulturnom nasleđu [Kosovo struggle in literary and cultural heritage]. Beograd: Međunarodni slavistički centar, Filološki fakultet. 533-541.
Krstić, Branislav. (1934). Okultni motivi u našim narodnim pesmama [Occult motifs in our folklore songs]. In Prilozi proučavanju narodne poeziјe [Results of the study of folklore poetry] No 1. 62-70.
Krstić, Branislav. (1939). Proročanstva o Kosovskom boju [Prophecies about the battle of Kosovo]. In Prilozi proučavanju narodne poezije [The results of the study of folklore poetry] No 1. 47-53.
Ljubinković, Nenad. (1975). Preispitivanje oblasti nauke o književnosti [Re- examining the field of literature science]. In Književna istorija [Literary history], No 27. 572-574.
Milošević Đorđević, Nada. (2011). Radost prepoznavanja [The joy of recognition]. Novi Sad: Matica Srpska.
Milošević Đorđević, Nada, Pešić, Radmila. (1996). Narodna književnost [Folklore]. Beograd: Trebnik.
Оrhanović, Stjepan М. (1934). Jedan eshatološki motiv u staroj kosovskoj poeziji [An eschatological motif in old Kosovo poetry]. In Prilozi proučavanju narodne poezije [The results of the study of folklore poetry] No 1-2. 208-214.
Petrović, Sonja. (2010). Od kamena nikom ni kamena: strukturni modeli pesama o zidanju Ravanice [„Od kamena nikom ni kamena“: Structural models of songs about the building of Ravanica]. In Tradiciјa – folklor – identitet: tematski zbornik [Tradition – Folklore – Identity: thematic collection]. Gordana Blagoјević, Ivica Todorović. (Eds.). S. Karlovci: Akademiјa SPC za umetnost i konzervaciјu. 349-372.
Petrović, Sonja. (2010) a. Ženidba kneza Lazara: epski model i variјante [The marriage of Prince Lazarus: an epic model and variants]. In Philologia Mediana, No 2. 247-265.
Pešikan Ljuštanović. (1997). Pošljednje vriјeme u Bibliјi i pesmama iz Vukovih zbirki [„Last time“ in the Bible and poems from Wolf's collections]. In Srpska književnost i Sveto pismo [Serbian literature and Scripture]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 185-192.
Petranović, Bogoljub. (1868). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. Vol. 2: Epske pjesme straijeg vremena [Old time epic poems]. Beograd: SUD Državna štamparija.
Petranović, Bogoljub. (1870). Srpske narodne pjesme iz Bosne i Hercegovine [Serbian folklore songs from Bosnia and Herzegovina]. Vol. 3: Junačke pjesme starijeg vremena [Old songs about junaks]. Beograd: SUD Državna štamparija.
Pitulić, Valentina. (2005). Uzrok propasti srpskog carstva u krugu varijanata epskih pesama o Kosovskom boju [The cause of the collapse of the Serbian Empire in the circle of variants of epic poems about the Kosovo battle]. In Letopis Matice srpske [Chronicle of Matica Srpska], Vol. 475, part 6. 1051-1058.
Radulović, Nemanja. (2003). Simbolični snovi u usmenoј epici [Symbolic dreams in the oral epic]. In Književna istoriјa [Literary history] No 119. 25-46.
Sofrić, Pavle. (1972). Glavnije bilje u narodnom verovanju i pevanju kod nas Srba [The main herbs in folk belief and singing of our Serbs]. Beograd: Sv. Sava. Stoĭkova, Stefana (Ed.). (2005). Bŭlgarska narodna poeziia i proza v sedem
toma [Bulgarian folklore poetry and prose in 7 volumes]. Varna: EI "LiterNet". https://liternet.bg/folklor/sbornici/bnpp/haidushki/index.html (accessed September 1, 2018).
Suvajdžić, Boško. (1997). Biblija i motivi naše narodne epske poezije [The Bible and the motifs of folklore epic poetry]. In Srpska književnost i Sveto pismo [Serbian literature and Scripture]. Beograd: Međunarodni slavistički centar. 173- 184.
Suvajdžić, Boško. (1998). Recepcija kosovskog predanja u bugarskoj folklornoj tradiciji [Reception of the Kosovo tradition in Bulgarian folklore]. In Srpski jezik: studije srpske i slovenske [Serbian language: Studies of Serbian and Slovenian] No 1-2. 491-515.
Suvajdžić, Boško. (2012). Srpsko i bugarsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Serbian and Bulgarian Folklore in intercultural code]. In Srpsko usmeno stvaralaštvo u interkulturnom kodu [Serbian Folklore in intercultural code]. Boško Suvajdžić (Ed.). Beograd: Institut za književnost i umetnost. 127-193.
Tolstoj, Svetlana, Radenković, Ljubinko (Eds.). (2001). Slovenska mitologija [Slavic Mithology]. Beograd: Zepter book world.
Vakarelski, Hristo (Ed.). (2006). Bŭlgarsko narodno tvorchestvo v dvanadeset toma. T. 3: Istoricheski pesni [Bulgarian folklore. Vol. 3: Historical songs]. V arna: EI "LiterNet". URL: https://liternet.bg/folklor/sbornici/bnt/3/.htm (accessed September 5, 2018).
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
