MАГИСКИ ФОРМУЛИ И МОЛИТВИ ЗА ЗДРАВЈЕ ВО МАКЕДОНСКИТЕ ЛЕКАРСТВЕНИЦИ ОД XIX ВЕК
Povzetek
Medicine books are manuscripts that contain recipes for making different medicines, and procedures for treating different diseases, mainly in people but also in animals, as well as different practical advices on some usual activities: making brandy, painting a fence, etc. Materials from four Macedonian medicine books, written in different places in Macedonia throughout 19th century, are used in this abstract. Although it is unquestionable that the medicine books largely rely on the empirical branch, one can find examples of the so called animistic-magical branch of the folk medicine, that is to say one can find interesting examples of using the curative magic, i.e. incantations, for healing certain diseases in people and in animals, for dispersing evil spirits, etc. Those procedures were usually accompanied by appropriate magical formulas and prayers being uttered. They differ in content, structure, purpose, and in meaning. Thus, it can indirectly instruct that a certain prayer be said, for example the prayer Our Father, prayers dedicated to Virgin Mary and other saints, etc., or it can contain the whole text of the prayer that, usually, needs to be said three times. Sometimes there are also prayers followed by incantations that rhyme, which are used to drive off the demonic force into the darkness or lie to the demon causing the disease tricking it into going to a better place. These incantations are also well known throughout the south-Slavic region. As with the prayers, magic formulas are not necessarily given explicitly, but they instruct on how to pronounce them. But the prayers in Greek, Latin, and sometimes in other languages that are not pronounced at all but rather written on a particular spot are especially interesting. These are texts for amulets. Even though they are not quite clear, and sometimes they might not have a meaning at all, these formulas clearly point to man's primeval faith in the magical power of the word, especially if it is in a language that one barely knows or in an unknown language. The medicine books contain formulas for treating similar health problems in animals (in which case the text is written on the hoof of the horse) and in people (in which case it is written on the nail). Sometimes these formulas are written on bread or paper.
Prenosi
Literatura
Войнов М., Милев А Латинско-български речник/ Четвърто стереотипно издание // София:
1990.
Вражиновски Т. Речник на народната митологија на Македонците/
Редактор Т. Вражиновски // Подготвиле Т. Вражиновски, С. Зоговиќ, В. Караџоски, С.
Јовановска, Б. Ристовска-Јосифовска // Скопје-Прилеп: 2000.
Вражиновски Т. Македонска народна митологија. Народна демонологија на Македонците.
Редактор Т. Вражиновски.
Соработници Љ. С. Ристески, В. Караџоски, Л. Симоска // Скопје, 2002.
Константинов д-р М. Лекување на Македонците (Прилог кон историјата на медицината /до
почетокот на Втората светска војна/)/ прирачник за студентите по етнологија
(машинопис).
Обрембски Ј. Фолклорни и етнографски материјали од Порече / книга I // Редактор Т.
Вражиновски/ Составиле Т. Вражиновски, С. Јовановска, В. Караџоски // Скопје-Прилеп:
2001.
Раденковић Љ. Народна бајања код Јужних Словена// Београд: 1996.
Стефанија Д. Магичниот палиндромски квадрат како терапија / Прилози V 1, бр. 2 // Скопје:
1990
Цепенков М. Македонски народни умотворби во десет книги/ Книга деветта: Народни
верувања. Детски игри// Скопје: 1980.
Вел. - Зборник на народни лекови, т.н. Велешки лекарственик, Државен архив на Република
Македонија - Скопје, сиг. М-2.
Гал. - Галички лекарственик, НУБ „Климент Охридски“ - Скопје, сиг. Мс. 130.
Охрид. - Охридски лекарственик, според Стефанија, Д. Македонски лечебник од XIX век,
„Македонска книга“, Скопје.
Соф. - Софиски лекарственик, Народна библиотека „Кирил и Методиј“ – Софија, сиг. 1120.
Avtorji se v reviji predstavljajo z izvirnimi prispevki, ki temeljijo na rezultatih lastnega raziskovanja. Tisti, so poleg avtorja znatno prispevali k nastanku prispevka (članka), so poimenovani kot soavtorji. Avtor (in morebitni soavtorji) skupaj s prispevkom odda tudi izpolnjen obrazec za prijavo prispevka (Paper Submission Form), s katerim soglaša z objavo.
Revija sprejema tiste znanstvene prispevke, ki prej še niso bili izdani. V izdajo ne sprejema prispevkov, ki v veliki meri ponavljajo druge, že objavljene prispevke istega avtorja. Za ponavljanje se šteje tudi kompilacija - besedilo, ki ga sestavljajo fragmenti iz že objavljenih monografij ali člankov. Plagiatorstvo in čezmerno (kar pomeni več kot tretjino celotnega obsega) navajanje del drugih znanstvenikov velja za nedopustno. Vsi citati, fragmentarna povzemanja in uporabljeno gradivo se morajo korektno nanašati na avtorje oz. prvotni vir. Če je delež tujega besedila velik, priporočamo, da se število citatov zmanjša in količina izvirnega besedila poveča.
Avtor mora nujno pridobiti dovoljenja za uporabo vseh izposojenih gradiv (kot so denimo ilustracije), pri katerih nima statusa imetnika avtorskih pravic sam. Zagotavlja, da prispevek ne vključuje podatkov, ki niso dostopni javno in bi lahko predstavljali tajne informacije.
V seznam literature se napiše samo tisto gradivo, ki je bilo dejansko uporabljeno za potrebe raziskave oz. na katero se avtor v besedilu dejansko sklicuje.
Priporočjivo je, da se v besedilu (če je le možno) navede vire finančne podpore za izvedbo raziskave, prav tako se lahko doda zahvalo kolegom, ki so kakorkoli pripomogli pri nastajanju članka, ne morejo pa biti opredeljeni kot soavtorji.
Z oddajo besedila in obrazca za prijavo prispevka se avtor uradno strinja z objavo v reviji Filološke pripombe. S tem ostaja imetnik avtorskih pravic, sme pa tudi preklicati objavo, če je prispevek v fazi pregledovanja oz. če še ni objavljen na spletni strani. O preklicu mora pisno obvestiti uredništvo revije.
Za objavo članka avtor ne prejme plačila. Objava je v spletni obliki dostopna brezplačno, in sicer pod licenco Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Etični Kodeks
Uredništvo
Vse prispevke v prvi vrsti pregledajo sodelavci uredništva, ki so pozorni na skladnost z iskano problematiko in na skladnost s formatom revije. Uredništvo Filoloških pripomb zagotavlja, da izbira recenzentov in rezultati recenzije niso odvisni od komercialnih interesov, spola, narodnosti, verske pripadnosti, politične opredelitve in drugih podobnih dejavnikov. Edini kriterij je akademska ustreznost prispevka.
Ko recenzenta podata mnenje pripravljen za objavo, zavrnjen ali pa zahteva avtorjeve popravke. V primeru nestrinjanja z recenzijo ima avtor pravico pojasniti svoja stališča. Če se stališča obeh recenzentov še vedno razlikujejo od avtorjevih, preveri prispevek tretji recenzent, lahko pa po posebni obravnavi vprašanja o njem glasuje članstvo uredništva.
Recenzenti
Preverjanje prispevka poteka z anonimno recenzijo, ki jo opravita dva eksperta z istega področja (avtor ne izve njunih priimkov, recenzenta ne izvesta priimka avtorja). Za recenzijo se predvideva od 3 do 4 tedne časa. Za recenzente se navadno izbira člane uredništva ali znanstvenike, ki so o isti tematiki pisali v prejšnjih številkah revije, po potrebi pa je mogoče kontaktirati tudi eksperte iz drugih organizacij, mest ali držav.
Recenzent mora biti torej specializiran za isto tematiko, kot je izpostavljena v prejetem prispevku. Uredništvo se prizadeva, da bi zagotovilo izogib konflikta interesov med podanim mnenjem o članku in avtorjem samega članka.
Recenzent je dolžan opozoriti urednika in člane redakcije na kakršnekoli prekomerne podobnosti ali sovpadanja prispevka s teksti, ki jih sicer pozna. Ohranjati mora strokovno tajnost in nima pravice tretjim osebam predstavljati prispevka (in podatkov v njem), dokler ta ni objavljen.
Recenzent poda objektivno, pretehtano in argumentirano oceno prispevka. Kritike oblikuje korektno; tako, da se navezuje samo na besedilo prispevka in informacije, ki jih slednji ponuja.
Uredništvo revije predpostavlja, da sta mnenje in kritični zapis napisana z dobrim namenom - da bi bila avtorju v pomoč pri odpravi pomanjkljivosti oz. da bi se njegovo pisanje izboljšalo do te mere, da bi upravičil javno objavo in dostopnost svojih spoznanj celotni znanstveni skupnosti.