ПРЕТСТАВИТЕ НА ПЕКОЛОТ И НА ЃАВОЛОТ ВО МАКЕДОНСКИОТ ФОЛКЛОР ОД XIX ВЕК
Апстракт
Во трудот ги разгледуваме претставите на пеколот и на ѓаволот во македонскиот фолклор од XIX век преку компарација на повеќе жанри: народни песни, приказни, клетви, поговорки итн. Со прогонот од рајот на Адам и на Ева настапува првиот внатрешен и надворешен егзил во историјата на човештвото. По овој повод се задржавме на многубројните описи на пеколот, како место исполнето со оган во кој грешниците се изложени на маки, и на ликот на ѓаволот како господар на злото. Во тој контекст ги разгледуваме и различните називи за пеколот и за ѓаволот, кои го претставуваат општественото и духовното отпадништво и неприфаќање на постоечките етички и морални норми.
Downloads
Референци
Верковиќ, Стефан Ив. (1985). Фолклорни и етнографски материјали, кн. 5. Подготвил и редактирал Кирил Пенушлиски. Скопје: Македонска книга.
Вражиновски. Танас (1998а). Народна митологија на Македонците, 1. Соработници: Владимир Караџоски, Љупчо Ристески, Лола Симоска. Прилеп: Институт за старословенска култура, Скопје: Матица македонска.
Вражиновски, Танас. (1998б). Народната митологија на Македонците, 2. Соработници: Владимир Караџоски, Љупчо Ристески, Лола Симоска. Прилеп: Институт за старословенска култура, Скопје: Матица македонска.
Вражиновски, Танас. (1995). Народна демонологија на Македонците. Соработници: Владимир Караџоски, Љупчо Ристески, Лола Симоска. Прилеп: Институт за старословенска култура, Скопје: Матица македонска.
Драгомановъ, М. (1892). Забѣлѣжки върху славянскитѣ религиозно- етически легенди, во СбНУНК, VIII. София.
Ецовъ, Т. Г. (1893). Народни умотворби, Отъ Велесъ, Легенди за потекло, За вълкътъ, во СбНУНК, книга XI. София.
Иванов,Йордан. (1970). Богомилски книги и легенди, IIфототипно издание. Под редакцията на проф. Димитър Ангелов. София: Наука и изкуство.
Икономовъ, Василъ. (1893). Сборникъ отъ старо-народни пѣсни и обичаи въ Дебрско и Кичевско (Западна Македония). София.
Каранов, Ефрем. (1884). Народни веровани, во Периодическо списание на българското книжовно дружество, No. 9.
Караџоски, Владимир. (2009). Рајот и пеколот во македонската и албанската народна традиција (етнографски и фоклорни материјали). Прилеп: Институт за старословенска култура.
Ковачева, Лидија. (2014). Речник на македонските народни празници, обичаи и верувања. Скопје: Центар за културно и духовно наследство.
Ковилоски, Славчо. (2018). Црквата Св. Никола во село Вранче, Прилепско, во Патримониум, бр.16.
Костенцевъ, А. (1894). Приказни за зли духове и др. Отъ Щипъ, Момчето обещано на дявола, во СбНУНК, книга X. София.
Коцева, Весна. (2013). Семиологија на ѓаволот во македонскиот и во италијанскиот јазик, во Литературен збор, бр.1-3. Скопје.
Митевски, Витомир. (2012). Душата и духовниот живот во антиката и раното средновековие. Скопје: Матица.
Молерови, Братя Димитър и Костадин. (1954). Сборник за народни умотворения и народопис, книга XLVIII, народнописни материали от Разложко. Под редакцията на акад. Ст. Романски. София: Издание на БАН.
Чачаровъ, П. А. (1891). Народни клетви, Отъ Щипъ (Македония), во СбНУНК, книга VI. София.
Гавазовъ, Т. (1893). Народни пѣсни съ мелодии, Отъ Прилѣпъ (Македония), во СбНУНК, книга VIII. София.
Бояновъ, С. (записалъ), Букурешлиевъ (нотиралъ). (1892). Народни пѣсни съ мелодии, Отъ Разлошко, во СбНУНК, книга VII. София.
Настевъ, Никола Г. (1890). Приказни за зли духове и др. Отъ Леринско „Гьавуло и Ветер-волк“, во СбНУНК, книга III. София.
Настевъ, Никола Г. (1892). Приказни за зли духове и др. Отъ Леринско „Гьавуло и двама браiкьа“, „Дедо Госпо гьавуло и еден курбетчiа“, во СбНУНК, книга VIII. София.
Ото, Рудолф. (2015). Светото, за ирационалното во идејата за божественото и неговиот однос со рационалното. Скопје: Арс Студио.
П. Стоилов Антон. (1990). Македонски народни песни. Редакција д-р Марко Китевски. Скопје: Институт за фолклор „Марко Цепенков“. Пенушлиски, Кирил. (1992). Народната култура на Егејска Македонија. Скопје: Мисла.
Прокопиев, Александар (1983). Господ и ѓаволот во македонската сказна, во Спектар, бр.1. Скопје.
Речник на македонската народна поезија, том II, Д-Ѕ. (1987). Под редакција на Тодор Димитровски, обработувачи на материјалот: Мирјана Гигова, Тодор Димитровски, Димка Митева. Скопје: Институт за македонски јазик.
Ристески, Љупчо С. (1997). Митските претстави за ‘Оној свет’, во Македонски фолклор, бр.56-57. Скопје.
Свето Писмо (Библија), второ издание. (1991). Скопје.
Словенска митологија, енциклопедијски речник. (2001). Редактори
Светлана М. Толстој, Љубинко Раденковић. Beograd: Zepter Book Тричковска, Јулија. (2018). Некои аспекти на црковната уметност на Балканот од XVIII и XIX век – традиција и влијанија, во Патримониум, бр.16.
Тричковска, Јулија. (2016). Страшниот суд во цр. Св. Ѓорѓи во Лазарополе, во Патримониум, бр. 14.
Цветановска, Јелена. (2012). Гревот и казната. Скопје: Матица.
Цепенков, Марко К. (1972а). Народни приказни, легенди, книга четврта. Редактирал д-р Кирил Пенушлиски, соработник Блаже Петровски. Скопје: Македонска книга.
Цепенков, Марко К. (1972б). Народни приказни, книга шеста. Редактирал д-р Кирил Пенушлиски, соработник Фанија Попова. Скопје: Македонска книга.
Цепенков, Марко К. (1972в). Преданија, книга седма. Редактирал д-р Кирил Пенушлиски, соработник Блаже Петровски. Скопје: Македонска книга.
Шапкарев, Кузман А. (1976). Избрани дела, том петти, Приказни. Приредил д-р Томе Саздов. Скопје: Мисла.
Шапкарев, Кузман А. (1976). Избрани дела, том први, Песни. Приредил д-р Томе Саздов. Скопје: Мисла.
Авторски права (c) 2020 Slavčo Koviloski
Ова дело е лиценцирано под меѓународната лиценца Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
