ИСТОЧНИКИ ПРАГМАТИКАЛИЗАЦИИ ДИСКУРСИВНЫХ ФОРМУЛ ОТРИЦАНИЯ В ТИПОЛОГИЧЕСКОМ ОСВЕЩЕНИИ: РУССКИЙ И СЛОВЕНСКИЙ
Апстракт
В статье на материале словенского и русского языков рассматриваются особые конструкции разговорной речи – дискурсивные формулы. Под дискурсивными формулами подразумеваются идиоматические реплики-ответы (ср. Kje pa! / Где там!), обладающие собственной иллокутивной силой, возникающей благодаря процессу прагматикализации. Цель их сравнения в родственных языках заключается в исследовании этого процесса: определении общих стратегий развития прагматического значения и выявлении точек расхождения. В статье на примере класса дискурсивных формул отрицания разбираются случаи когнатов, обладающих сходным значением, формул, имеющих похожую внутреннюю структуру, но различающихся в употреблении, а также несовпадающие источники возникновения схожих по употреблению реплик. Сравнение семантики и иллокутивной силы дискурсивных формул в обоих языках производится с применением техники Московской лексико-типологической группы, на данных параллельных корпусов и результатов опроса носителей.
Downloads
Референци
Плунгян, Владимир А., Пужаева, Светлана Ю., Рахилина, Екатерина В. (2019). «Об этом рано говорить…». Сборник статей к 85-летию В.С. Храковского / Под общ. ред.: Д. В. Герасимов, С. Ю. Дмитренко, Н. М. Заика. Москва: Издательский дом ЯСК, 448–462. [Plungjan, Vladimir A., Pužaeva, Svetlana Ju., Rahilina, Ekaterina V. (2019). «Ob ètom rano govorit’…». Sbornik statej k 85-letiju V.S. Hrakovskogo / Pod obšč. red.: D. V. Gerasimov, S. Ju. Dmitrenko, N. M. Zaika. Moskva: Izdatel’skij dom JaSK, 448–462.]
Жукова, Светлана Ю., Орехов, Борис В., Рахилина, Екатерина В. (2019). Дискурсивные формулы русского языка: диахронический подход. Труды института русского языка им. В. В Виноградова 21. 142–164. [Žukova, Svetlana Ju., Orehov, Boris V., Rahilina, Ekaterina V. (2019). Diskursivnye formuly russkogo jazyka: diahroničeskij podhod. Trudy instituta russkogo jazyka im. V. V Vinogradova, 21. 142–164.]
Пужаева, Светлана Ю. и др. (2018). Автоматическое извлечение дискурсивных формул из текстов на русском языке. Вестник Новосибирского государственного университета. Серия: Лингвистика и межкультурная коммуникация, 16/2.[Pužaeva, Svetlana Ju. i dr. (2018). Avtomatičeskoe izvlečenie diskursivnyh formul iz tekstov na russkom jazyke. Vestnik Novosibirskogo gosudarstvennogo universiteta. Serija: Lingvistika i mežkul’turnaja kommunikacija, 16/2.]
Рахилина, Екатерина В., Резникова, Татьяна И. (2013). Фреймовый подход к лексической типологии. Вопросы языкознания, (2), 3–31. [Rahilina, Ekaterina V., Reznikova, Tat’jana I. (2013). Frejmovyj podhod k leksičeskoj tipologii. Voprosy jazykoznanija, 2. 3–31.]
Шаронов, Игорь А. (2018). Семантические и прагматические аспекты описания вводных слов и коммуникативов. Вестник Томского государственного университета. Филология, 51. 58–68. [Šaronov, Igor’ A. (2018). Semantičeskie i pragmatičeskie aspekty opisanija vvodnyh slov i kommunikativov. Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Filologija, 51. 58–68.]
Coulmas, Florian (ed.). (1981). Conversational routine: Explorations in standardized communication situations and prepatterned speech (Vol. 96). Rasmus Rask Studies in Pragmatic Linguistics. The Hague: Mouton, 1981.
Degand, Liesbeth, Evers-Vermeul, Jacqueline. (2015). Grammaticalization or pragmaticalization of discourse markers?: More than a terminological issue. Journal of Historical Pragmatics, 16/1. 59–85.
Diewald, Gabriele. (2011). Grammaticalization and pragmaticalization. The Oxford handbook of grammaticalization. Oxford: Oxford University Press.
Fillmore, Charles J., Kay, Patrick, O'Connor, Mary C. (1988). Regularity and idiomaticity in grammatical constructions: The case of let alone. Language, 64/3. 501–538.
Fillmore, Charles J. (2006). Frame semantics. Cognitive linguistics: Basic readings, 34. Berlin: De Gruyter. 373–400.
Heine, Bernard, Kuteva, Tatiana. (2002). World Lexicon of Grammaticalization. Cambridge: Cambridge University Press.
Jakop, Nataša. (2006). Pragmatična frazeologija. Ljubljana: Založba ZRC, ZRC SAZU.
Janda, Laura A. et al. (2018). A constructicon for Russian. Constructicography, Construction development across languages. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 165–182.
Koptjevskaja-Tamm, Maria, Rakhilina, Ekaterina, Vanhove, Martin. (2016). The semantics of lexical typology. The Routledge Handbook of Semantics. Routledge Handbooks in Linguistics. London, New York: Routledge , 434–454.
Rakhilina, Ekaterina, Uhlik, Mladen. (2021). Construction Grammar and Slavic. Encyclopedia of Slavic Languages and Linguistics. Leiden: Brill Publishers (In press)
Sorjonen, Maria L. (2001). Responding in conversation: A study of response particles in Finnish. Vol. 70. Amsterdam, New York: John Benjamins Publishing.
Uhlik, Mladen, Žele, Andrea. (2018). Predmetni da-odvisniki v slovensko-ruski sopostavitvi. Slavistična revija, 66/2. 213–233.
Wierzbicka, Anna. (1985). A Semantic Metalanguage for a Crosscultural Comparison of Speech Acts & Speech Genres. Language in Society, 14. 491–519.
Wierzbicka, Anna. (1987). English speech act verbs: A semantic dictionary. Sidney: Academic Press.
Zalizniak, Anna A. (2018). The Catalogue of Semantic Shifts: 20 Years Later. Russian Journal of Linguistics, 22/4. 770–787.
Национальный корпус русского языка (НКРЯ). [Nacional’nyj korpus russkogo jazyka (NKRJa)]. Available at http://www.ruscorpora.ru/old/ (accessed 30. 05. 2020)
GigaFida — GigaFida, korpusna besedilna zbirka. Available at http://www.gigafida.net (accessed 30. 05. 2020)
InterCorp-12 – A multilingual parallel corpus. Available at http://www.korpus.cz (accessed 30. 05. 2020)
Авторски права (c) 2020 Polina Byčkova
Ова дело е лиценцирано под меѓународната лиценца Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
