RAZNOLIKOST UPORABE IMENA BOJA U OPISIMA UČENIKA MLAĐE ŠKOLSKE DOBI
Апстракт
U procesu usvajanja jezika u jezičnoj fazi, koja započinje kada dijete navrši prvu godinu, pa sve do treće godine, kada dijete ovlada temeljima materinskoga jezika, imenice i glagoli temeljne su vrste riječi koje djeca koriste u procesu komunikacije. Usvajanje jezika ovisit će o mnogim čimbenicima: spolu djeteta, broju djece u obitelji, okolini kojoj je dijete izloženo, medijima koje dijete konzumira, načinu obraćanja starijih ukućana, uključenosti u dječji vrtić, obrazovanju roditelja te organskom idiomu kojemu je dijete izloženo. U toj ranoj dobi dijete imenuje sve što ga okružuje te na taj način upoznaje svijet oko sebe. Boje su sastavni dio njegova svijeta te vrlo brzo nakon što imenuje određenu stvar ili osobu započinje usvajati imena osnovnih boja. Jednako tako, ukoliko dijete uči strani jezik, jedan od privih poticaja usmjeren je ovladavanju imena boja pa su tako i mnogi crtani filmovi namijenjeni djeci jasličke dobi sadržajno povezani s bojama. S vremenom dijete proširuje svoj vokabular usvajajući nove riječi, slušajući priče te osobito bajke koje obiluju raznolikim pridjevima i uporabom boja u denotativnom, ali i konotativnom značenju. Zanimljivo je da djeca boje često rabe u opisu osobe, vanjskoga i unutrašnjega prostora, kako u usmenom, tako i u pisanome obliku. Iako svoje znanje o bojama s godinama proširuju, vrlo često u aktivnom leksiku ostaju prisutne tek temeljne boje: plava, crvena, žuta, smeđa, crna, bijela i zelena. Upravo zato cilj je ovoga istraživanja ispitati koliko djeca rane školske dobi (7. - 10. godine) u svom pisanom radu koriste boje u opisu osobe, unutarnjeg i vanjskog prostora. Istraživanje će biti eksperimentalno tako što će se učenicima održati jedan sat Hrvatskoga (materinskoga) jezika koji će aktivirati lekseme vezane uz boje uz pomoć tekstova o bojama i jezičnim igrama. Potom će učenici pisati sastavke kojima će se provjeriti aktivna uporaba „boja“ u pisanome izrazu. Istraživanjem je potvrđeno da će učenici u svojim radovima upotrijebiti do pet osnovnih boja te vrlo malen broj različitih pridjeva, što upućuje na sve siromašniji rječnik djece mlađe školske dobi unatoč brojnim poticajima kojima su djeca današnjice izložena.
Downloads
Референци
Aladrović Slovaček, Katarina (2019): Od usvajanja do učenja hrvatskoga jezika [From adoption to learning Croatian]. Zagreb: Alfa.
Aladrović Slovaček, Katarina (2018): Kreativne jezične igre [creative language games]. Zagreb: Alfa.
Aladrović Slovaček, Katarina/Agić, Željko (2019): „Umni leksikon djece mlađe školske dobi [Mental lexicon of children of younger school age].“ In: Matešić, M. i Vlastelić, A. (ed.) Um i jezik [Mind and language]. Rijeka, HDPL i Filozofski fakultet Sveučilišta u Rijeci, 187-200.
Aladrović Slovaček, Katarina/Vukić, Ljerka (2016): „Što nam o funkcionalnoj pismenosti govore rezultati državne mature?“ [Functional literacy and the results in high school final exam in Croatian and English language]. In: Udier, Sandra Lucija i Cergol i Kovačević, Kristina, Metodologija i primjena lingvističkih istraživanja [Applied linguistic research and methodology]. Zagreb, Srednja Europa i HDPL, 267-280.
Baričević, Valentina (2008): Jezična raščlamba Ivanova evanđelja [Linguistic analysis of John's Gospel]. Diplomski rad. Zagreb: Filozofski fakultet u Zagrebu.
Barić, Eugenija et al. (1997): Hrvatska gramatika [The Croatian grammar]. Zagreb: Školska knjiga.
Cvikić, Lidija/Aladrović Slovaček, Katarina (2016): “ŠTO JE OPISNO U OPISIMA? (Uporaba pridjeva u opisivačkim tekstovima govornika hrvatskoga jezika mlađe školske dobi).” [What is Descriptive in Descriptions? (Usage of adjectives in descriptive texts written by Croatian native speakers at early school age)]. In Badurina, Lada (ed.), 10. Riječki filološki dani [Rijeka Philology Days]. Rijeka, Filozofski fakultet Rijeka: 449-464.
Cvikić, Lidija/Jelaska, Zrinka (2008): Procjenjivanje i vrjednovanje u hrvatskom jeziku [Assessment and Evaluation in Croatian Language]. Lahor, 1 (5), 115-125.
Čudina-Obradović, Mira (2000): Kad kraljevna piše kraljeviću [When the princess writes to the prince]. Zagreb: Udruga Korak po korak.
Miljević-Riđički, Renata et al. (2000): Učitelji za učitelje [Teachers for teachers]. Zagreb: IEP i UNICEF.
Nikčević-Milković, Anela (2017): “Utjecaj obrazovne razlike spola na kvalitetu pisanog izražavanja učenika.” [The impact of educational levels and gender on the quality of written expression]. Život i škola: časopis za teoriju i praksu odgoja i obrazovanja. 5/2: 55-66.
Pavličević-Franić, Dunja/Aladrović Slovaček, Katarina (2017): Mastering Croatian Standard Language in a Plurilingual School Environment. Croatian Journal of Education, 19 (Sp. Ed. 2), 61-74.
Pavličević-Franić, Dunja/Aladrović Slovaček, Katarina. (2011): Utjecaj načina poučavanja na motivaciju i stav učenika prema hrvatskom jeziku kao nastavnom predmetu [Influence of teaching methods on pupil motivation and attitude towards Croatian as a school subject]. Napredak, 152 (2), 171-188.
Pavličević-Franić, Dunja (2011): Jezikopisnice [Language books]. Zagreb: Alfa.
Pavličević-Franić, Dunja (2005): Komunikacijom do gramatike [Communication to grammar]. Zagreb: Alfa.
Radić i sur. (2010): Udžbenik kao poticaj ili prepreka leksičkom razvoju [A textbook as facilitating or hindering factor of lexical development]. Lahor, 1 (9), 43-59.
Težak, Stjepko/Babić, Stjepan (2009): Gramatika hrvatskoga jezika [The grammar of the Croatian language]. Zagreb: Školska knjiga.
Visinko, Karol (2010): Jezično izražavanje u nastavi hrvatskoga jezika: Pisanje [Language expression in Croatian language classes: Writing]. Zagreb: Školska knjiga.
Авторски права (c) 2023 Katarina Aladrović Slovaček, Marija Vresk
Ова дело е лиценцирано под меѓународната лиценца Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
