Именувањето на болестите во македонските средновековни текстови
Апстракт
The medical lexis confirmed in Macedonian medieval texts is indicative of the repertoire and the semantic contents of the lexemes. Besides lexemes for naming the specific diseases, there is also a descriptive way of expressing certain conditions. The alternative medicine arises great interest through fortune tales, prayers etc., i.e. the traditional way of treating diseases based on old folk customs and beliefs. The connection between the lexis of the Church-Slavic language and of the contemporary Macedonian language, i.e. Macedonian dialects, confirms the unity of the lexical system from a historical aspect. On the basis of the presented material, it can be perceived that the largest part of the lexis from the area of history of medicine is of Slavic origin (bol5nie, rana, prokaza), and part are Greek loanwords (ikter7, lepra, panoukla) or Turkish loanwords (ma3s7l7, damla, il5=7, safra, dalak7, mehlem7, mad'oun7). The wide spectrum of lexemes from this area can be reviewed through synonymic relations, for example: b5l6mo 9na o=i©0 - pavlaka - perde, bol5zn6 - bol5nie - bolest6 - ned4g7, b5d6n7 - malomo]69n70 - hrom7, vr5d7 - rana - jazva, 'l7tina - 'l7t5nica - 'l7taja bol5zn6 - ikter7, kr7tor7yja - gangrena - m7nih7, prokaza - proka'enie - lepra, stoud7 - nastoud7 - nastin6ka - lad7, toplota - vroukina- gor5nie, ognevica - 'egavica; the variability of the word formation: prokaza - proka'enie, gnoi - gnoenie, nemo]6 - nemo]ie - nemo]6stvo, 'ivina - 'ivenica,; through the prefixal word formation: nastoud7; then the suffixal: gnoenie, 'l7t5nica, tr3savica, ognevica; the forming of adjectives from the respective names: isc5litel6n7, ned4'6n7, ned4'6liv7, neoslab6n7, nogobol5znen7, raslablen7, stroupiv7; as well as the participation of these lexemes in the formation of composites: bol5znoro'denie, vr7toglav6stvo, glavobolie, nogobolie, kr7vote=enie, o=obol6, etc. In the standard Macedonian language, a large number of these terms is preserved: болест, гангрена, жолтица, кашлица, краста, лишај, рана, струп, треска, урок, чир, чума etc.
Downloads
Референци
Дервенџи. В. 1977. Наши лековити растенија и нивната употреба. Скопје. Катић. Р. 1981. Порекло српске средњевековне медицине. Посебна издања
DXXXII, 31, САНУ: Београд. Катић. Р. 1987. Терминолошки речник српске средњовековне медицине и
њено објашњење, САНУ: Београд. Макаријоска. Лилјана. 2007. Студии од историската лексикологија,
Посебни изданија, кн. 48, Институт за македонски јазик „Крсте Мисирков“ – Скопје: Скопје. Микл – Miklosich Franc. 1963. Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum, repr.
Wiena. Николовски. Б. 1995. Прилози за историјата на здравствената култура на
Македонија. Македонско фармацевтско друштво: Скопје
Поп-Атанасов. Ѓорѓи. 1985. Ракописни текстови на македонски народен
говор. Скопје
РЦЈМР. 2006, 2008. Речник на црковнословенскиот јазик од македонска
редакција, гл. уредник З. Рибарова, ред. Л. Макаријоска, З. Рибарова, Р.
Угринова-Скаловска, т. 1 Вовед, св. 8-9, Институт за македонски јазик „Крсте
Мисирков“ – Скопје: Скопје
SJS – I 1962, II 1973, III 1982, IV 1997. Slovník jazyka staroslovenského,
Academia, nacladatelství Československé akademie ved Praha: Praha.
Авторите во списанието претставуваат оригинални дела врз основа на резултатите од сопственото истражување. Лицата кои дале значителен придонес во трудот се наведуваат како коавтори. Заедно со статијата, авторите (и коавторите, доколку ги има) треба да достават пополнет образец за пријава на трудот (Paper Submission Form), со кој се потврдува согласноста на авторот за објавување на трудот.
Списанието прифаќа научни трудови кои претходно не биле објавени. Не се прифаќаат трудови кои во голема мера ги повторуваат претходно објавените трудови на авторите. Повторувањето подразбира и компилација – текст составен од фрагменти од објавена монографија или голем број на претходно објавени статии. Плагијатот не е дозволен, како и прекумерното цитирање на туѓи трудови (една третина или повеќе од целиот труд). Сите цитати, цитирани извадоци и материјали мора да имаат цитирани автори и извори. Ако уделот на туѓиот труд е преголем, се препорачува да се скратат цитатите и да се зголеми обемот на оригиналниот текст.
Авторот треба да ги има сите потребни дозволи за користење на позајмените материјали и материјалите на други автори што ги користи во својот труд (илустрации и слично). Авторот гарантира дека статијата не содржи информации што не подлежат на објавување во отворен печат, вклучувајќи ги и оние што содржат или претставуваат доверливи информации.
Во списокот на литературата се вклучени само делата цитирани во трудот, како и линковите за страниците и изворите од кои е цитирано доколку станува збор за извори од интернет. На авторот му се препорачува да ги наведе во текстот изворите на финансиска поддршка на спроведените истражувања и стипендиите, доколку ги имало. Исто така, може да се изрази благодарност и до колегите кои придонеле или помогнале околу работата на текстот, а кои не се коавтори.
Со доставувањето на ракописот и образецот на апликација до редакцијата, авторот официјално се согласува со објавувањето на неговиот труд во „Филолошки студии“. Авторите се носители на авторски права и ги задржуваат сите права за објавување и користење на статијата. Авторите имаат право да ја повлечат статијата во кое било време до моментот на објавување на сајтот, со тоа што претходно за тоа, по писмен пат, треба да ја известат редакцијата на списанието.
Статиите се објавуваат бесплатно. Содржината е достапна под лиценцијата Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Издавачка Етика
Редакција
Сите трудови доставени до Редакцијата ги читаат прво нејзините членови и соработници за да се утврди дали се однесуваат тие на релевантната проблематика и дали одговараат на форматот на списанието. Редакцијата на „Филолошки студии“ гарантира дека разгледувањето на доставените трудови и нивните рецензии не зависат од: комерцијални интереси, пол, националност, верски убедувања, политички ставови и други фактори. Единствениот критериум при изборот е академското ниво на трудот.
Во зависност од рецензијата, статијата може веднаш да се прати за објавување, да биде отфрлена или испратена до авторот за измена и за доработка. Во случај на несогласување со забелешките на рецензентот, авторот има право да ги оправда своите ставови. Доколку од рецензентите се добиени контрадикторни мислења, текстот се упатува на трет рецензент или конечната одлука се заснова на гласање на членовите на Редакцијата, по одделното разгледување.
Рецензенти
Статиите испратени до Редакцијата минуваат процес на двојно анонимно рецензирање. Имињата на рецензентите не треба да му бидат познати на авторот на статијата и обратно. Рокот за рецензирање е три-четири седмици. Рецензентите можат да бидат членови на Редакцијата и автори на списанието што објавувале претходно во него. Онаму каде што е неопходно, за рецензенти се назначуваат специјалисти од други: организации, градови и земји.
Рецензентите треба да бидат специјалисти за предметно-тематската област на која се однесува статијата. Редакцијата треба да спречи каков било судир на интереси во врска со дадениот научен труд и со неговиот автор.
Рецензентот е должен да им обрне внимание на членовите на Редакцијата за секоја суштинска сличност или поистоветување меѓу ракописот што се рецензира и која било друга публикација што му е позната. Рецензентот, исто така, е должен да го држи во тајност трудот што му е доверен, да не го пренесува на трети лица ракописот што му е доверен нему за рецензија и пред објавувањето на публикацијата да не ги објавува информациите содржани во него.
Рецензентите треба да дадат објективна, непристрасна и аргументирана процена на трудот. Забелешките треба да бидат формулирани коректно, така што оценувањето на трудот се однесува само на текстот на статијата и на неговата содржина. Рецензијата треба да биде напишана добронамерно, а наведените забелешки имаат за цел да им помогнат на авторите да ги коригираат утврдените недостатоци и да ја подобрат статијата пред да биде објавена таа на веб-страницата на издавачот и пред да биде достапна за пошироката публика.
