ФОЛКЛОРИСТИЧКИТЕ НАРАТИВИ И СИМБОЛИЧКИТЕ РЕЛАЦИИ НА ПАУНОТ И ПАУНОВИТЕ ПЕРЈА
Аннотация
Семантичките релации пројавени во митот, обредот и во визуелните наративи можат да се детектираат во многу фолклористички пројави и форми. Како пример ќе ја посочиме појавата на паунот, како архаично животно, симбол на: божественоста, царската инсигнација и врховните духовни достерели, пројавени во македонскиот и во балкански фолклор. При анализата за семантичката функција на паунот би ги споменала пауновите пердуви за на глава што ги носеле девојките и свршениците од Македонија, вклучително и лазарките – на дел од нивната обредна носија, како и на специфичниот сребрен или друг вид женски метален накит дел од празничната женска носија за на глава, кој вообичано ѝ ги подарувал на својата вереница, вереникот. Семантичка релација меѓу паунот, цвеќето и лозата, може да се проследи и во скутините на девојките и на невестите од регионот на Мавровско, во кои се јавуваат тие како архетипски космогониски симболи на вергилноста, на плодноста и на бесмртноста – појава, која ја среќаваме уште во антиката, но и во поширокиот културен ареал, како симболи со највисока инсигнација и божественост. За континуитетот на појавата на оваа птица на овие простори сведоштво ни даваат и низата примери со ранохристијанска иконографија, за што се посочени повеќе примери од Македонија. За значењето на оваа птица потврда ни даваат низата народни песни, како и употребата на паунови пердуви во ритуалната магија. Симболиката на паунот ја среќаваме и во езотериското учење на Европа, како симбол на завршната фаза на внатрешната трансформациија и на усовршување на човекот, која кореспондира со неговото исклучително значење и во културите развивани на Истокот.
Скачивания
Литература
Алексова, Блага. (1994). Време на христијанизација, во: Археолошка карта на Р Македонија, Т. I, Скопје: МАНУ, 150–164.[Alexova, Blaga. (1994). Time of Christianization, in: Archaeological map of R. Macedonia, T. I, Skopje: MANU, 150–164]. (in Macedonian).
Велева, М. –- Лепавцова, Е. (1960). Български народни носии (албум), Т.1, София. [Veleva, M. - Lepavcova, E. (1960). Bulgarian folk costumes (album), Vol. 1, Sofia]. (in Bulgarian).
Влаховиђ, П. - Ациђ, П. (1953). Паун у народној религији, умотворинама и уметности, Гласник етнографског музеја у Београду, XIV, Београд: МПУ, 230–241. [Vlahovich, P. - Acich, P. (1953). Peacock in folk religion, imagination and art, Herald of the Ethnographic Museum in Belgrade, XIV, Belgrade: MPU 230–241]. (in Serbian)
Вакарелски Х., (1974). Етнография на България, София. [Vakarelski H., (1974) Ethnography of Bulgaria, Sofia]. (in Bulgarian).
Chevalier, J. - Greerbrant, A. (1983). Rječnik simbola, Zagreb : Matica Hrvatske. [Dictionary of sumbols]. (in Serbo-Croatian).
Дачева, С. (2000). За доброто и лошото момиче, София : ИК Синева. [Dacheva, S. (2000) About the Good and the Bad Girl, Sofia: IK Sineva,]. (in Bulgarian).
Делиниколова, Зора. (1982). Народниот накит и китењето во Македонија (каталог), автор на предговорот: З. Делиниколова, Скопје : Музеј на Македонија. [Delinikolova, Zora. (1982). Folk jewelry and decoration in Macedonia (catalogue), author of the foreword: Z. Delinikolova, Skopje: Museum of Macedonia]. (in Macedonian).
Дънеков П. (1980). Български фолклор, Т.1, София, 314–315. [Dunekov P. (1980) Bulgarian folklore, T.1, Sofia, 314–315]. (in Bulgarian).
Ions, V. (1985). Egipatska mitologija, Otokarkersovani, Ljubljana. [Ions, V. (1985). Egyptian Mythology, Otokarkersovani, Ljubljana]. (in Serbо-Croatian).
Здравев Ѓорѓи. (1991). Македонски народни носии, Т.I, Скопје: Матица Македонска. [Zdravev Georgi. (1991). Macedonian folk costumes, T. I, Skopje: Matica Makedonska]. (in Macedonian).
Кнежевић, С. (1953-1954). Један редак пример старе сеоске архитектуре (у селу Дружетичима, под Маљеном), Гласник Етнографског института Српске академије наука, II-III, САНУ: Београд, 446–453. [Knežević, S. (1953-1954). A rare example of old village architecture (in the village of Druzheticima, under Maljeno), Herald of the Ethnographic Institute of the Serbian Academy of Sciences, II–III, SANU: Belgrade, 446–453]. (in Serbian).
Кнежевић, С. (1971). Птиците во фолклорот и во симболиката кај балканските народи, Македонски фолклор, бр. 7–8, Skopje: Institute of Folklore Marko Cepenkov, 121–129. [Knežević, S. (1971). Birds in folklore and symbolism among the Balkan peoples, Macedonian folklore, No. 7–8, Skopje: Institute of Folklore Marko Cepenkov, 121–129]. (in Macedonian).
Крстева, Ангелина. (1984). Везбената традиција во Дебарски Дримкол денес, Македонски Фолклор, XVII, 34, Институт за фолклор Марко Цепенков, Скопје, 127–132. [Krsteva, Angelina. (1984). The exercise tradition in Debar Drimkol today, Macedonian Folklor, XVII, 34, Skopje: Institute of Folklore Marko Cepenkov, 127–132]. (in Macedonian).
Крстева, Ангелина. (2011). Македонски народни везови, Скопје: Матица Македонска. [Krsteva, Angelina (2011). Macedonian folk embroidery, Skopje: Matica Makedonska]. (in Macedonian).
Крстева, Ангелина. (1998). Народната носија од Скопска Блатија, Музеј на Град Скопје, Скопје. [Krsteva, Angelina. (1998). Folk costume from Skopje Blatija, Museum of the Skopje: City of Skopje]. (in Macedonian).
Крстева, Ангелина. (1985). Старото прилепско килимарство, Македонски фолклор, XVIII, 35, Скопје : Институт за фолклор Марко Цепенков, 107–115. [Krsteva, Angelina. (1985). The old carpeting of Prilep, Macedonian folklore, XVIII, 35, Skopje: Institute of Folklore Marko Cepenkov, 107–115]. (in Macedonian).
Крстева, Ангелина. (1976). Улогата на револуционерните комитети во илинденскиот период за некои примери во народните носии. Гласник ИНИ, XX, 1, Скопје, 107–120. [Krsteva, Angelina. (1976) The role of revolutionary committees in the Ilinden period for some examples in folk costumes. Herald INI, XX, 1, Skopje, 107–120]. (in Macedonian).
Маразов, Иван. (2009). Хубавата Елена, София : Захарий Стојанов. [Marazov, Ivan. (2009). The Beautiful Elena, Sofia: Zahariy Stojanov]. (in Bulgarian).
Михайлова, Ганка. (1996). Паунът и неговото перо., Българска етнология, XXII, кн.1, София : БАН, 3-38. [Mihailova, Ganka. (1996). The peacock and its feather, Bulgarian ethnology, XXII, volume 1, Sofia : BAN, 3–38]. (in Bulgarian).
Николова, М. (1983). Народни носии от Видински окръг, София. [Nikolova, M. (1983). Folk costumes from the Vidin district, Sofia]. (In Bulgarian).
Обремски, Јозеф. (2001). Фолклорни и етногрфски материјали од Порече, кн. 1, составиле: Танас Вражиновски, Соња Јовановска и Владимир Караџоски, Скопје – Прилеп: Институт за старословенска култура – Прилеп и Матица Македонска – Скопје . [Obremski, Josef. (2001). Folklore and ethnographic materials from Poreče, vol. 1, compiled by: Tanas Vražinovski, Sonja Jovanovska and Vladimir Karadžoski, Skopje – Prilep: Institute for Old Slavic Culture – Prilep and Matica Makedonska – Skopje]. (in Macedonian).
Радовановић, В. С. (1936). Народна ношња у Маријову, Гласник скопског научног друштва, књ. XV–XVI, Скопље, 127–208. [Radovanovich, V. S. (1936). Folk costumes in Mariovu, Herald of the Skopje Scientific Society, vol. XV–XVI, Skopje, 127–208]. (in Serbian).
Раичевић, С. (1930). Народна ношња у Скопској Црној Гори, Гласник скопског научног друштва, књ. VII– VIII, Скопље, 347–368. [Raičevich, S. (1930) Folk costumes in Skopskoi Chernoi Gori, Herald of the Skopje Scientific Society, vol. VII–VIII, Skopje, 347–368]. (in Serbian).
Ристовска Пиличкова, Јасминка. (2021). Симболиката на зооморфните мотиви во макеоднската традиционална текстилна орнаментика, Скопје : Институт за фолклор Марко Цепенков. [Ristovska Pilichkova, Jasminka. (2021). The symbolism of zoomorphic motifs in Macedonian traditional textile ornamentation Skopje: Institute of Folklore Marko Cepenkov]. (in Macedonian).
Тресидер, Џек. (2001). Речник на симболи, Скопје : ТРИ. [Tressider, Jack. (2001) Dictionary of symbols, Skopje : TRI]. (in Macedonian).
Цветковиќ - Томашевиќ Г. (1984). Хераклеја-Уметничкото богатство на Македонија, Скопје: Македонска книга, 72–83. [Cvetkovič - Tomasevič G. (1984). Heraklea – The artistic treasure of Macedonia, Skopje: Macedonian Book, 72–83]. (in Macedonian).
Copyright (c) 2022 Jasminka Ristovska Pilickova
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-NoDerivatives» («Атрибуция — Некоммерческое использование — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.
Philological studies © 2019. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License
