МУЛТИЛИТЕРАТУРНИОТ ПРИСТАП ВО ОБРАЗОВНИТЕ КУРИКУЛУМИ И ПРИМЕНЛИВОСТА НА СТРИПОТ КАКО ПОЛИКОДЕН ТЕКСТ ВО РАЗВОЈОТ НА РАЗЛИЧНИТЕ НИВОА НА ФУНКЦИОНАЛНАТА ПИСМЕНОСТ
Povzetek
Интензивнодигитализираниот свет и новите облици на текстуалнопосредуваната комуникација, која сѐ почесто вклучува текстови во кои информациите се пренесуваат со помош на различни кодни системи/модуси (вербални, визуелни, аудитивни, тактилни итн.), упатува на тоа дека за писменоста треба да се зборува како за плурален феномен (како мултилитературна и мултимодална), а за текстот – како за поликоден и мултимодален производ. Нашиот интерес не е да ги разгледуваме различните приоди во дефинирањето на текстот, туку текстот ќе го разгледуваме, пред сѐ, од семиотичко-културолошки аспект, односно културата ќе ја разгледуваме како текст и текстот како хетероген, комплексен мултимодален феномен низ кој се „отелотворува“ реалноста со помош на различни знаковни системи. Фокусот на нашиот интерес се мултилитературните приоди во создавањето и во читањето на текстовите, како и новите педагошки практики и образовни курикулуми што би ги развивале функционалната писменост и препознавањето на различните семиотички системи, кои би го поттикнувале индивидуалниот критички дух кај младите од најрана возраст. За таа цел, најпрво се осврнувме кон различната терминологија што се користи кога се зборува за мултилитературноста и укажуваме на совпаѓањата, разидувањата и потребата да се прави разлика меѓу мултилитературноста, мултимодалноста и поликодноста во рецепцијата на текстовите и процесите на нивно толкување за, потоа, да се посветиме на стриповите како поликодни текстови, кои, веруваме, незаслужно се потценети во рамките на образовните курикулуми и на литературна критика, а нудат одлични можности за усвојување на мултилитературноста и за развојот на различни нивоа на функционалната писменост кај младите.
Prenosi
Literatura
Ламева, Бети, Андонова Митревска, Тања, Михајловска, Билјана, Јорданова, Даниела. (2021). Извештај за постигнувањата на учениците во Република Северна Македонија од пробното тестирање PISA 2022, Скопје: Државен испитен центар. URL: https://dic.edu.mk/wp-content/uploads/2017/03/PISA-izvestaj-2018-19.pdf (пристапено на 21.3.2022). [Lameva, Beti. Mitrevska, Tanja. Mihajlovska, Biljana. Jordanova, Daniela. (2021). Izveštajza postignuvanjata na učenicite vo Republika Severna Makedonija od probnoto testiranje PISA 2022, Skopje: Državen ispiten centar. URL: https://dic.edu.mk/wp-content/uploads/2017/03/PISA-izvestaj-2018-19.pdf]. (In Macedonian).
Ламева, Бети. (2020). Анализа од постигнувањата на учениците во Република Северна Македонија – PISA 2018, Скопје: Државен испитен центар. URL: https://dic.edu.mk/wp-content/uploads/2017/03/izvestaj-probno-PISA-10122021-1.pdf (пристапено на 21.3.2022). [Lameva, Beti. (2020). Analiza od postignuvawata na učenicite vo Republika Severna Makedonija – PISA 2018, Skopje: Državen ispiten centar. https://dic.edu.mk/wp-content/uploads/2017/03/izvestaj-probno-PISA-10122021-1.pdf (пристапено на 21.3.2022).]. (In Macedonian).
Anisimova, Elena. (2003). Lingvistika Teksta i Mezhkulturnaja Kommunikacija (na Materiale Kreoliozovannyh Tekstov). Moscow: Akademija.
Anstey, Michèle, Bull, Geoff. (2018). Foundation of Multiliteracies Reading, Writing and Talking in the 21th Century. London and New York: Routledge.
Bull, Geoff, Anstey, Michèle. (2019). Elaborating Multiliteracies Through Multimodal Texts Changing Classroom Practices and Developing Teacher Pedagogies. London and New York: Routledge.
Cazden, Courtney et al. (The New London Group). (1996). A Pedagogy of Multilieracies: Designing Social Futures. Harvard Educational Review Vol. 66 No. 1 Spring 1996. 60-92.
Cherif, M.C. (2021). Comics in Education: Benefits and attitudes. The Artifice. URS: https://the-artifice.com/comics-education/ (accessed on March 27, 2022).
Chu, Kin-wai, Coffey, Simon. (2015). Multimodal Analysis of Graphic Novels: A Case Study Featuring Two Asian Women Travelers. Intercultural Communication Studies XXIV (1), 145-166.
Dong, Lan, Weiner, Robert G. (Eds.). (2012). Teaching Comics and Graphic Narratives Essays on Theory, Strategy and Practice. Jefferson, North Carolina and London: McFarland & Company, Inc.
Eisner, Will. (1985). Comics and Sequential Art. Tamarac, Florida: Poorhouse Press.
Fairclough, Norman. (2013). Critical Discours Analysis The Critical Study of Language. London and New York: Routledge.
Garaeva Jurevna, Viktoriya, Vashunina Vladimirovna, Irina. (2021). Polycode: Creolized Text as Manipulation Means. Rev. EntreLinguas, Araraquara, v. 7, n. esp. 1, 235-245.
Kalantzis, Mary, Cope, Bill (Eds.). (2000). Multiliteracies Literacy learning and the design of social futures. London and New York: Routledge.
Kukkonen, Karin. (2013). Studying Comics and Graphic Novels. Oxford: John Wiley & Sons, Ltd.
Lukyanova, Svetlana et. al. (2020). A Polycode Text in Different Types of Mass Media Discourse. European Proceedings of Social and Behavioural Sciences, International Scientific and Practical Conference MAN. SOCIETY. COMMUNICATION. URL: https://doi.org/10.15405/epsbs.2021.05.02.135 (accessed on March, 23, 2022).
McCloud, Scott. (1993). Understanding Comics The Invisible Art. New York: HarperCollins Publishers Inc.
McCloud, Scott. (2000). Reinventing Comics. New York: HarperCollins Publishers Inc.
Novospasskaya N.V., Zou Huajing. (2021). The Formation of Polycode Text Theory. Вестник Российского университета дружбы народов. Серия: Теория языка. Семиотика. Семантика. 2021.Т. 12. No. 2. 501—513.
Pervukhina, Svetlana, Lysova, Olga. (2021). Ways of text adaptation by means of creolization in pedagogical discourse. E3S Web of Conferences 273, 12162. URL: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202127312162 (accessed on March 21, 2022).
Semeniuk,Tetiana, Gordienko,Yulia. (2018). From Text to Polycode Text: Semiotic Changes in Text Production. Research Trends in Modern Linguistics and Literature, International Journal Volume 1. 122-134.
Watkins, Robert. (2018) Comic Con(nection): Envisaging Comics as a Multimodal Ensemble that Teaches Core Visual Writing. Journal of Teaching Writing. Vol.33.2. 15-44. URL: https://journals.iupui.edu/index.php/teachingwriting/article/view/23306 (accessed on March 21, 2022).
Copyright (c) 2022 Gabriela Ivanovska
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva-Nekomercialno-Brez predelav 4.0 mednarodno licenco.
Avtorji se v reviji predstavljajo z izvirnimi prispevki, ki temeljijo na rezultatih lastnega raziskovanja. Tisti, so poleg avtorja znatno prispevali k nastanku prispevka (članka), so poimenovani kot soavtorji. Avtor (in morebitni soavtorji) skupaj s prispevkom odda tudi izpolnjen obrazec za prijavo prispevka (Paper Submission Form), s katerim soglaša z objavo.
Revija sprejema tiste znanstvene prispevke, ki prej še niso bili izdani. V izdajo ne sprejema prispevkov, ki v veliki meri ponavljajo druge, že objavljene prispevke istega avtorja. Za ponavljanje se šteje tudi kompilacija - besedilo, ki ga sestavljajo fragmenti iz že objavljenih monografij ali člankov. Plagiatorstvo in čezmerno (kar pomeni več kot tretjino celotnega obsega) navajanje del drugih znanstvenikov velja za nedopustno. Vsi citati, fragmentarna povzemanja in uporabljeno gradivo se morajo korektno nanašati na avtorje oz. prvotni vir. Če je delež tujega besedila velik, priporočamo, da se število citatov zmanjša in količina izvirnega besedila poveča.
Avtor mora nujno pridobiti dovoljenja za uporabo vseh izposojenih gradiv (kot so denimo ilustracije), pri katerih nima statusa imetnika avtorskih pravic sam. Zagotavlja, da prispevek ne vključuje podatkov, ki niso dostopni javno in bi lahko predstavljali tajne informacije.
V seznam literature se napiše samo tisto gradivo, ki je bilo dejansko uporabljeno za potrebe raziskave oz. na katero se avtor v besedilu dejansko sklicuje.
Priporočjivo je, da se v besedilu (če je le možno) navede vire finančne podpore za izvedbo raziskave, prav tako se lahko doda zahvalo kolegom, ki so kakorkoli pripomogli pri nastajanju članka, ne morejo pa biti opredeljeni kot soavtorji.
Z oddajo besedila in obrazca za prijavo prispevka se avtor uradno strinja z objavo v reviji Filološke pripombe. S tem ostaja imetnik avtorskih pravic, sme pa tudi preklicati objavo, če je prispevek v fazi pregledovanja oz. če še ni objavljen na spletni strani. O preklicu mora pisno obvestiti uredništvo revije.
Za objavo članka avtor ne prejme plačila. Objava je v spletni obliki dostopna brezplačno, in sicer pod licenco Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Etični Kodeks
Uredništvo
Vse prispevke v prvi vrsti pregledajo sodelavci uredništva, ki so pozorni na skladnost z iskano problematiko in na skladnost s formatom revije. Uredništvo Filoloških pripomb zagotavlja, da izbira recenzentov in rezultati recenzije niso odvisni od komercialnih interesov, spola, narodnosti, verske pripadnosti, politične opredelitve in drugih podobnih dejavnikov. Edini kriterij je akademska ustreznost prispevka.
Ko recenzenta podata mnenje pripravljen za objavo, zavrnjen ali pa zahteva avtorjeve popravke. V primeru nestrinjanja z recenzijo ima avtor pravico pojasniti svoja stališča. Če se stališča obeh recenzentov še vedno razlikujejo od avtorjevih, preveri prispevek tretji recenzent, lahko pa po posebni obravnavi vprašanja o njem glasuje članstvo uredništva.
Recenzenti
Preverjanje prispevka poteka z anonimno recenzijo, ki jo opravita dva eksperta z istega področja (avtor ne izve njunih priimkov, recenzenta ne izvesta priimka avtorja). Za recenzijo se predvideva od 3 do 4 tedne časa. Za recenzente se navadno izbira člane uredništva ali znanstvenike, ki so o isti tematiki pisali v prejšnjih številkah revije, po potrebi pa je mogoče kontaktirati tudi eksperte iz drugih organizacij, mest ali držav.
Recenzent mora biti torej specializiran za isto tematiko, kot je izpostavljena v prejetem prispevku. Uredništvo se prizadeva, da bi zagotovilo izogib konflikta interesov med podanim mnenjem o članku in avtorjem samega članka.
Recenzent je dolžan opozoriti urednika in člane redakcije na kakršnekoli prekomerne podobnosti ali sovpadanja prispevka s teksti, ki jih sicer pozna. Ohranjati mora strokovno tajnost in nima pravice tretjim osebam predstavljati prispevka (in podatkov v njem), dokler ta ni objavljen.
Recenzent poda objektivno, pretehtano in argumentirano oceno prispevka. Kritike oblikuje korektno; tako, da se navezuje samo na besedilo prispevka in informacije, ki jih slednji ponuja.
Uredništvo revije predpostavlja, da sta mnenje in kritični zapis napisana z dobrim namenom - da bi bila avtorju v pomoč pri odpravi pomanjkljivosti oz. da bi se njegovo pisanje izboljšalo do te mere, da bi upravičil javno objavo in dostopnost svojih spoznanj celotni znanstveni skupnosti.
