БИТОЛА ВО ДЕНОВИТЕ НА ИЛИНДЕНСКОТО ВОСТАНИЕ ВО СПОМЕНИТЕ НА ЦАРЕВНА МИЛАДИНОВА-АЛЕКСИЕВА
Povzetek
Царевна Миладинова-Алексиева е учителка и писателка, која има значајно место во македонската книжевна и културна историја од периодот на втората половина на XIX и почетокот на XX век. Во статијата е направен осврт на нејзините сеќавања за Илинденското востание (1903) забележани во два текста вклучени во книгата Епоха, земја и луѓе, приредена и посмртно објавена од нејзиниот син Владислав Алексиев. Овие записи на авторката се исклучително интересни бидејќи претставуваат едно лично субјективно видување и доживување на еден од најбележитите настани во македонската историја и сеќавања на еден современик пренесени со многу драматичност во исказот и со многу емоции, без инсистирање на некаква строга фактографија, дури и со одредени непрецизности во тој поглед. Притоа, таа настојува да ја долови атмосферата во градот Битола, во кој престојува во периодот пред и за време на востанието, со воодушевување зборува за храброста и пожртвуваноста на востаниците и на народот, за масовноста на востанието и за одлучноста на обичниот народ по цена на сопствениот живот да се бори за својата слобода. И покрај разорните последици од задушеното востание, таа ја потенцира нескршливоста на народниот дух и ја искажува својата желба никогаш да не се заборави Илинден 1903 г.
Prenosi
Literatura
Алексиевъ, 1939. Владиславъ Алексиевъ, „Вмѣсто предговоръ. III. Животъ и дѣло“, во: Царевна Миладинова-Алексиева, Епоха, земя и хора: Из българското минало, Посмъртно издание подъ редакция на д-ръ Владиславъ Алексиевъ проф. университета, Печатница „Художникъ“, София. 6‒28. [Aleksiev, 1930. Vladislav Aleksiev, “Vmesto predgovor. III. Zhivot i delo”, vo: Carevna Miladinova-Aleksieva, Epoha, zemya i hora: Iz balgarskoto minalo, Posmrtno izdanie po redakciya na d-r Vladislav Aleksiev prof. universiteta, Pechatnica “Hudozhnik”, Sofiya. 6-28.] (In Bulgarian)
Брејлсфорд, 2003. Хенри Ноел Брејлсфорд, Македонија: Нејзините народости и нивната иднина, Култура, Скопје. [Brejlsford, 2003. Henri Noel Brejlsford, Makedonija: Nejuzinite narodnosti I nivnata idnina, Kultura, Skopje.] (In Macedonian)
Ковиловски, 2018. Славчо Ковиловски, Македонското женско творештво во XIX век, Институт за македонска литература, Скопје. [Koviloski, 2018. Slavcho Koviloski, Makedonskoto zhensko tvoreshtvo vo XIX vek, Institut za makedonska literature, Skopje.] (In Macedonian)
Коледаров, 1966. Петър Коледаров, „Към предисторията на ‘Добродетелната Дружина’“, Исторически преглед, Институт за исторически изследвания при БАН, т. 16–17, София. [Koledarov, 1966. Petar Koledarov, “Kam predistoriyata na ‘Dobrodetelnata Druzhina’”, Istoricheski pregled, Institut za istoricheski isledvaniya pri BAN, t. 16-17, Sofiya.] (In Bulgarian)
Котлар-Трајкова, 2013. Наташа Котлар-Трајкова, Војводата Русински – македонски револуционер и општественик, Менора, Скопје. [Kotlar-Trajkova, 2013. Natasha Kotlar-Trajkova, Vojvodata Rusinski – makedonski revolucioner i opshtestvenik, Menora, Skopje.] (In Macedonian)
Лапе, 1953. Љубен Лапе „Нови документи за Илинденското востание“, Илинденски зборник 1903 – 1953, Институт за национална историја, Скопје. [Lape, 1953. Ljuben Lape “Novi dokumenti za Ilindenskoto vostanie”, Ilindenski zvornik 1903 – 1953, Institut za nacionalna istorija, Skopje.] (In Macedonian)
Лозанчев, ракопис. Анастас Лозанчев, Спомени (ракопис), сл. IV/68 Архивско oдделение на Институтот за национална историја, Скопје. [Lozanchev, rakopis, Anastas Lozanchev, Spomeni (rakopis), sl. IV/68 Arhivsko oddelenie na Institutot za nacionalna istorija, Skopje.] (In Macedonian)
Миладинова-Алексиева, 1939. Царевна Миладинова-Алексиева, Епоха, земя и хора: Из българското минало, Посмъртно издание подъ редакция на д-ръ Владиславъ Алексиевъ проф. университета, Печатница „Художникъ“, София. [Miladinova-Aleksieva, 1939. Carevna Miladinova-Aleksieva, Epoha, zemya i hora: Iz balgarskoto minalo, Posmrtno izdanie pod redakciya na d-r Vladislav Aleksiev prof. univerziteta, Pechatnica “Hudozhnik”, Sofiya.] (In Bulgarian)
Миновски, 1992. Никола Миновски, „Турскиот терор и репресалии во село Буф за време на Илинденското востание“, Зборник на трудови, 10‒11, Завод за заштита на спомениците на културата, природните реткости, музеј и галерија ‒ Битола, 66‒72.[Minovski, 1992. Nikola Minovski, “Turskiot terror I represalii vo selo Buf za vreme na Ilindenskoto vostanie”, Zbornik na trudovi, 10-11, zavod za zashtita na spomenicite na kulturata, prirodnite retkosti, muzej i galerija – Bitola, 66 – 72.] (In Macedonian)
Павловски et al., 2002. Личности од Македонија, редакција Јован Павловски, автори Петар Карајанов, Христо Андоновски, Јован Павловски, Книгоиздателство Ми-Ан, Скопје. [Pavlovski et al., 2002. Lichnosti od Makedonija, redakcija Jovan Pavlovski, avtori Petar Karajanov, Hristo Andonovski, Jovan Pavlovski, Knigoizdatelstvo Mi-An, Skopje.] (In Macedonian)
Пандевска, 2002. Марија Пандевска, Струмички револуционерен округ (1893-1903), книга I, Институт за национлна историја, Скопје. [Pandevska, 2002. Marija Pandevska, Strumichki revolucioneren okrug (1893-1903), kniga I, Institut za nacionalna istorija, Skopje.] (In Macedonian)
Пандевски, 1987. Манол Пандевски, Македонското ослободително дело во XIX и XX век: Илинденското востание, том втори, Мисла, Скопје. [Pandevski, 1987. Manol Pandevski, Makedonskoto osloboditelno delo vo XIX I XX vek: Ilindenskoto vostanie, tom vtori, Misla, Skopje. ] (In Macedonian)
Пироћанац, 1895. Милан С. Пироћанац, Кнез Михаило и заједничка радња балканских народа, Државна штампарија Краљевине Србије, Београд. [Pirokjanac, 1895. Milan S. Pirokjanac, Knez Mihajlo i zajednichka radnja balkanskih naroda, Drzhavna shtamparija Kraljevine Srbije, Beograd.] (In Serbian)
Поленаковиќ, 1989. Харалампие Поленаковиќ, Избрани дела, 5, Студии за Миладиновци, Македонска книга, Скопје. [Polenakovikj, 1989. Haralampie Polenakovikj, Izbrani dela, 5, Studii za Miladinovci, Makedonska kniga, Skopje.] (In Macedonian)
Сидовски, 1992. „Положбата во Битола и Битолско за време и по Илинденското востание (1903-1905)“, Зборник на трудови, 10‒11, Завод за заштита на спомениците на културата, природните реткости, музеј и галерија ‒ Битола, 73‒83. [Sidovski, 1992. “Polozhbata vo Bitola i bitolsko za vreme i po Ilindenskoto vostanie (1903 – 1905)”, Zbornik na trudovi, 10-11, Zavod za zashtita na spomenicite na kulturata, prirodnite retkosti, muzej i galerija – Bitola, 73-83.] (In Macedonian)
Тодоровски, 1999. Македонија ‒ настани, личности и дела: Општ книжевно-историски прирачник, приредил д-р Томислав Тодоровски, Матица македонска, Скопје ‒ Мелбурн. [Todorovski, 1999. Makedonija – nastani, lichnosti i dela: Opsht knizhevno-istoriski prirachnik, priredil d-r Tomislav Todorovski, Matica makedonska, Skopje – Melburn.] (In Macedonian)
Чепреганов et al., 2008. Историја на македонскиот народ, Уредник: проф. д-р Тодор Чепреганов, Институт за национална историја, Скопје. [Chepreganov et al., 2008. Istorija na makedonskiot narod, Urednik: prof. d-r Todor Chepreganov, Institut za nacionalna istorija, Skopje.] (In Macedonian)
Copyright (c) 2023 Liljana Gushevska, Natasha Kotlar-Trajkova
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva-Nekomercialno-Brez predelav 4.0 mednarodno licenco.
Avtorji se v reviji predstavljajo z izvirnimi prispevki, ki temeljijo na rezultatih lastnega raziskovanja. Tisti, so poleg avtorja znatno prispevali k nastanku prispevka (članka), so poimenovani kot soavtorji. Avtor (in morebitni soavtorji) skupaj s prispevkom odda tudi izpolnjen obrazec za prijavo prispevka (Paper Submission Form), s katerim soglaša z objavo.
Revija sprejema tiste znanstvene prispevke, ki prej še niso bili izdani. V izdajo ne sprejema prispevkov, ki v veliki meri ponavljajo druge, že objavljene prispevke istega avtorja. Za ponavljanje se šteje tudi kompilacija - besedilo, ki ga sestavljajo fragmenti iz že objavljenih monografij ali člankov. Plagiatorstvo in čezmerno (kar pomeni več kot tretjino celotnega obsega) navajanje del drugih znanstvenikov velja za nedopustno. Vsi citati, fragmentarna povzemanja in uporabljeno gradivo se morajo korektno nanašati na avtorje oz. prvotni vir. Če je delež tujega besedila velik, priporočamo, da se število citatov zmanjša in količina izvirnega besedila poveča.
Avtor mora nujno pridobiti dovoljenja za uporabo vseh izposojenih gradiv (kot so denimo ilustracije), pri katerih nima statusa imetnika avtorskih pravic sam. Zagotavlja, da prispevek ne vključuje podatkov, ki niso dostopni javno in bi lahko predstavljali tajne informacije.
V seznam literature se napiše samo tisto gradivo, ki je bilo dejansko uporabljeno za potrebe raziskave oz. na katero se avtor v besedilu dejansko sklicuje.
Priporočjivo je, da se v besedilu (če je le možno) navede vire finančne podpore za izvedbo raziskave, prav tako se lahko doda zahvalo kolegom, ki so kakorkoli pripomogli pri nastajanju članka, ne morejo pa biti opredeljeni kot soavtorji.
Z oddajo besedila in obrazca za prijavo prispevka se avtor uradno strinja z objavo v reviji Filološke pripombe. S tem ostaja imetnik avtorskih pravic, sme pa tudi preklicati objavo, če je prispevek v fazi pregledovanja oz. če še ni objavljen na spletni strani. O preklicu mora pisno obvestiti uredništvo revije.
Za objavo članka avtor ne prejme plačila. Objava je v spletni obliki dostopna brezplačno, in sicer pod licenco Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Unported License.
Etični Kodeks
Uredništvo
Vse prispevke v prvi vrsti pregledajo sodelavci uredništva, ki so pozorni na skladnost z iskano problematiko in na skladnost s formatom revije. Uredništvo Filoloških pripomb zagotavlja, da izbira recenzentov in rezultati recenzije niso odvisni od komercialnih interesov, spola, narodnosti, verske pripadnosti, politične opredelitve in drugih podobnih dejavnikov. Edini kriterij je akademska ustreznost prispevka.
Ko recenzenta podata mnenje pripravljen za objavo, zavrnjen ali pa zahteva avtorjeve popravke. V primeru nestrinjanja z recenzijo ima avtor pravico pojasniti svoja stališča. Če se stališča obeh recenzentov še vedno razlikujejo od avtorjevih, preveri prispevek tretji recenzent, lahko pa po posebni obravnavi vprašanja o njem glasuje članstvo uredništva.
Recenzenti
Preverjanje prispevka poteka z anonimno recenzijo, ki jo opravita dva eksperta z istega področja (avtor ne izve njunih priimkov, recenzenta ne izvesta priimka avtorja). Za recenzijo se predvideva od 3 do 4 tedne časa. Za recenzente se navadno izbira člane uredništva ali znanstvenike, ki so o isti tematiki pisali v prejšnjih številkah revije, po potrebi pa je mogoče kontaktirati tudi eksperte iz drugih organizacij, mest ali držav.
Recenzent mora biti torej specializiran za isto tematiko, kot je izpostavljena v prejetem prispevku. Uredništvo se prizadeva, da bi zagotovilo izogib konflikta interesov med podanim mnenjem o članku in avtorjem samega članka.
Recenzent je dolžan opozoriti urednika in člane redakcije na kakršnekoli prekomerne podobnosti ali sovpadanja prispevka s teksti, ki jih sicer pozna. Ohranjati mora strokovno tajnost in nima pravice tretjim osebam predstavljati prispevka (in podatkov v njem), dokler ta ni objavljen.
Recenzent poda objektivno, pretehtano in argumentirano oceno prispevka. Kritike oblikuje korektno; tako, da se navezuje samo na besedilo prispevka in informacije, ki jih slednji ponuja.
Uredništvo revije predpostavlja, da sta mnenje in kritični zapis napisana z dobrim namenom - da bi bila avtorju v pomoč pri odpravi pomanjkljivosti oz. da bi se njegovo pisanje izboljšalo do te mere, da bi upravičil javno objavo in dostopnost svojih spoznanj celotni znanstveni skupnosti.
